10 năm làm nghề bốc mộ, người đàn ông Thái Nguyên tiết lộ 3 việc không được sai

Chuyện nghề bốc mộ

Ông Nguyễn Văn Dân (SN 1968, xã Vạn Phú, tỉnh Thái Nguyên) đã có 10 năm gắn bó với nghề bốc mộ - công việc mà nhiều người chỉ nghe thấy đã "lạnh sống lưng".

Ông Dân đến với nghề một cách tình cờ. Trong một lần đi bốc mộ giúp người thân, cách làm việc cẩn trọng, thao tác nhanh nhẹn và chuyên nghiệp của ông khiến nhiều người bất ngờ. Đặc biệt, suốt quá trình làm việc, ông không hề run tay.

Cách làm tận tâm của ông khiến gia chủ hài lòng. Tiếng lành lan xa, người này giới thiệu người kia, ông Dân dần gắn bó với nghề lúc nào không hay.

Những ngày đầu làm nghề của người đàn ông “xứ chè” không hề dễ dàng. Không đội nhóm, không người hỗ trợ, ông Dân một mình đảm nhiệm toàn bộ các khâu từ đào huyệt, bốc mộ, rửa xương đến sắp xếp hài cốt. 

Có thời điểm, ông sang làng bên bốc liền 3 ngôi mộ trong một đêm và chỉ làm một mình. 

“Tôi muốn tìm người làm cùng nhưng ai cũng sợ nên suốt mấy năm ròng chỉ làm một mình. Công việc lại làm vào đêm hôm nên cũng có lúc gợn gợn”, ông nói. 

Mãi sau này, ông mới rủ thêm được 2 người “hợp vía” làm chung. Dù vậy, những ca khó, những phần việc nặng nhọc nhất, ông vẫn chủ động nhận về mình.

Theo ông Dân, thời điểm cuối năm là mùa cao điểm của nghề bốc mộ. Có tháng, ông bốc hơn 30 ngôi mộ, có ngày làm liên tiếp 4-5 ca xuyên đêm. Nhiều gia đình chọn trùng giờ bốc mộ, đội của ông phải chia nhau làm để kịp thời gian đã định.

Những quy tắc đặc biệt trong nghề

Theo ông Dân, giờ giấc là yếu tố phải tuân thủ tuyệt đối khi làm nghề bốc mộ. Gia chủ chọn ngày, giờ đẹp, dù là nửa đêm hay rạng sáng, người làm nghề cũng phải có mặt đúng giờ. 

“Đó là nghi thức với người đã khuất và cũng là sự tôn trọng với gia chủ. Công việc này có một phần tâm linh nên sai giờ là không được”, ông nói. 

Quy tắc quan trọng tiếp theo là thứ tự nhặt và sắp xếp hài cốt, tuyệt đối không được làm tùy tiện. Hài cốt phải được nhặt theo trình tự từ trên xuống dưới: đầu, cổ, vai, tay, sườn, sống lưng, hông, đùi, chân. Xương sườn phải xếp đúng cặp, đúng bên; các mẩu xương nhỏ cũng không được bỏ sót.

Một nguyên tắc khác được ông Dân đặc biệt nhấn mạnh là tư thế sắp xếp hài cốt trong tiểu, thường gọi là “đầu gối vượt mang tai”. Theo quan niệm dân gian, khi sắp xếp, xương gối phải nhô cao hơn mang tai, trong khi xương đùi được đặt thấp hơn để đúng thế.

“Đây là điều cha ông truyền lại, phải làm đúng thì gia đình mới an tâm”, ông cho hay.

Trước khi xếp vào tiểu, ông Dân thường rửa hài cốt bằng hỗn hợp nước gừng, sả và hoa hồi để làm sạch và giảm mùi. Đó là cách làm truyền thống ông học hỏi được từ những người đi trước.

Sau khi hoàn thiện, hài cốt được bọc giấy, vải khâm, đặt vào tiểu rồi cho vào quách, bàn giao để gia đình an táng tại nơi mới. 

Suốt 1 thập kỷ qua, ông Dân từng đi bốc mộ ở nhiều địa phương. Theo ông, mỗi vùng lại có những phong tục khác nhau trong việc bốc mộ, người làm nghề buộc phải tìm hiểu kỹ.

Tại một số khu vực đồng bào dân tộc xã Phú Thịnh, trình tự bốc mộ hoàn toàn ngược lại. Người làm nghề phải bốc từ chân lên đầu, xương đầu được lấy sau cùng và đặt trên đỉnh chum. Việc sắp xếp hài cốt vào tiểu cũng làm thep quy trình riêng của người địa phương. Ông phải tìm hiểu thật kỹ trước khi thực hiện. 

“Đến đâu thì phải theo lệ ở đó nên làm nghề này cũng phải chịu khó lắng nghe, học hỏi”, ông Dân chia sẻ. 

Với ông Dân, nguyên tắc quan trọng nhất của nghề bốc mộ là “làm đến cùng, không bỏ dở”. Ngay cả khi gặp ca khó vẫn phải kiên nhẫn hoàn thiện.

Có lần, ông phải hì hục làm một mình ngoài nghĩa địa suốt 3 tiếng đồng hồ vì gặp trường hợp khó. Đồng đội ghê tay, người nhà vì sợ hãi mà bỏ chạy, chỉ còn mình ông cần mẫn làm việc, dùng cái tâm của mình để an ủi người đã khuất.

“Tôi bốc ngôi mộ ấy cách đây 4 năm. Lúc đào mộ, con cháu đứng xem đông đến mức chẳng còn chỗ bỏ đất thừa. Ấy vậy mà sau đó, loáng cái đã chẳng thấy bóng người nào. 

Riêng tôi không sợ gì cả, cứ việc mình mà làm. Sợ thì đã chẳng theo nghề này. Nghề làm phúc mà, bỏ dở dang thì mang tội”, ông chia sẻ.

Mỗi ca bốc mộ mang lại thu nhập vài triệu đồng, chia cho cả đội 3 người, song ông Dân không xem đây là nguồn sống chính. Ban ngày ông làm phụ hồ, tối nếu có người nhờ thì đi bốc mộ. Khi làm nghề này ông luôn xác định, điều quan trọng nhất không phải tiền bạc mà là cái tâm với nghề.

“Làm nghề này phải làm bằng tâm. Có tâm thì mới yên lòng, mới có sức khỏe để tiếp tục chứ cứ chăm chăm nhìn vào thu nhập thì không được”, ông chia sẻ.

Giữa cuộc sống hiện đại, nghề bốc mộ vẫn tồn tại như một cách để làm an lòng cả người sống lẫn người đã khuất. Suốt 1 thập kỷ qua, ông Dân lặng lẽ làm công việc đặc biệt ấy không phải để được gọi là “thợ giỏi” mà đơn giản là để “làm phúc cho đời” đúng như cách ông vẫn nói.

Nguyễn Hạnh - Thanh Minh