Bộ Xây dựng đề xuất gói tín dụng 110.000 tỷ cho vay nhà ở xã hội

Nợ vay bất động sản hơn 1,2 triệu tỷ đồng

Nêu tại báo cáo mới nhất, Bộ Xây dựng cho biết, nhiều doanh nghiệp bất động sản phát hành một lượng trái phiếu lớn hàng trăm nghìn tỷ đồng thời gian qua và có hạn trả nợ vào cuối năm 2022 và năm 2023. 

Cụ thể, theo số liệu từ Bộ Tài chính, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn trong 2 tháng cuối năm 2022 là 55.989 tỷ đồng, đáo hạn năm 2023 là hơn 282.000 tỷ đồng, năm 2024 là hơn 362.000 tỷ đồng. Trái phiếu đáo hạn trong 2 tháng cuối năm 2022 là hơn 21.000 tỷ đồng (chiếm 38,19% tổng giá trị trái phiếu đến hạn, trong đó 99,6% có tài sản đảm bảo).

Bộ Xây dựng đánh giá, việc đến hạn trả nợ là khó khăn, áp lực rất lớn cho nhiều doanh nghiệp kinh doanh bất động sản (BĐS) trong thời gian tới.

Liên quan đến nguồn vốn tín dụng vào BĐS, tính đến hết 31/12/2022, dư nợ tín dụng đối với kinh doanh BĐS là gần 800.000 tỷ đồng.

Còn dư nợ trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ khoảng 2 triệu tỷ đồng (tính đến 25/12/2022), trong đó của doanh nghiệp BĐS là trên 400.000 tỷ đồng, chiếm trên 30%.

BĐS cũng đón nguồn vốn lớn từ các nhà đầu tư nước ngoài (FDI) trong năm 2022 với khoảng 4,45 tỷ USD, chiếm 16,1% tổng vốn đầu tư FDI vào Việt Nam.

Tuy nhiên, Bộ Xây dựng cho biết, các doanh nghiệp BĐS phản ánh rất khó khăn trong tiếp cận, vay vốn từ các ngân hàng, tổ chức tín dụng, đặc biệt là giai đoạn nửa cuối năm 2022, ngay cả đối với trường hợp có tài sản đảm bảo do các ngân hàng hết hạn mức cho vay, đồng thời với sự kiểm soát chặt chẽ hơn nguồn vốn tín dụng đối với lĩnh vực BĐS. 

Cùng với đó, các tổ chức, cá nhân là khách hàng mua BĐS không được giải ngân cho vay, thậm chí trước đó đã ký hợp đồng thoả thuận cho vay của ngân hàng dẫn đến các doanh nghiệp không bán được sản phẩm để thu hồi vốn và tái đầu tư. 

Cũng theo Bộ Xây dựng, lãi suất cho vay giai đoạn cuối năm 2022 tăng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thực hiện tăng lãi suất điều hành 2 đợt vào ngày 21/9 và ngày 2/11 trái ngược với năm 2020 – 2021 hạ lãi suất điều hành 3 đợt cũng tạo thêm khó khăn trong huy động nguồn vốn tín dụng để triển khai dự án trong bối cảnh thị trường trầm lắng, thanh khoản giảm mạnh. 

Trong khi việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng gặp khó, một số doanh nghiệp còn phải chịu áp lực trả nợ trái phiếu trước hạn cho nhà đầu tư vì nhiều nguyên nhân, trong đó có thay đổi chính sách kiểm soát trái phiếu phát hành của doanh nghiệp. 

Cụ thể, theo báo cáo của Bộ Tài chính, tính đến cuối tháng 9/2022, các doanh nghiệp đã mua lại trước hạn 133.314 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, tăng 42,1% so với cùng kỳ năm 2021, tương đương 95,21% khối lượng mua lại cả năm 2021. Trong đó, các tổ chức tín dụng là nhóm mua lại với khối lượng lớn nhất (58.389 tỷ đồng), tiếp theo là nhóm bất động sản (29.207 tỷ đồng).

“Quy định "nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp" mới được đầu tư, mua trái phiếu doanh nghiệp dẫn đến cản trở các nhà đầu tư cá nhân có nhu cầu đầu tư, mua trái phiếu doanh nghiệp trong khi các doanh nghiệp lại đang rất cần vốn” – báo cáo của Bộ Xây dựng nêu.

Ngoài ra, việc xử lý vi phạm của một số tổ chức, cá nhân trong thời gian qua liên quan việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp đã ảnh hưởng đến tâm lý các nhà đầu tư, gây ra tâm lý e ngại, nghe ngóng, dừng đầu tư, rút tiền trước hạn.

Khơi thông nguồn vốn

Trước những khó khăn trên, Bộ Xây dựng đề nghị Bộ Tài chính rà soát đánh giá kỹ lưỡng, cụ thể khả năng thanh toán, chi trả của các tổ chức phát hành trái phiếu doanh nghiệp, nhất là các trái phiếu đến hạn thanh toán trong năm 2023. 

Trường hợp có khó khăn thì theo tinh thần “lợi ích hài hoà, khó khăn chia sẻ” và theo đúng quy định pháp luật để đàm phán với nhà đầu tư hoán đổi nợ trái phiếu bằng tài sản, BĐS…

Bên cạnh đó, chỉ đạo Uỷ ban chứng khoán giám sát chặt chẽ thị trường chứng khoán phái sinh, chuẩn bị nền tảng giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ nhằm phát triển thị trường thứ cấp. 

Đối với NHNN, Bộ Xây dựng đề nghị NHNN đề xuất phương án nới room tín dụng phù hợp để hỗ trợ cho nền kinh tế trong năm 2023 và các năm tiếp theo. Chỉ đạo, hướng dẫn các tổ chức tín dụng tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, người mua nhà và nhà đầu tư được tiếp cận nguồn vốn tín dụng. 

Bộ Xây dựng cũng đề nghị NHNN phối hợp với Bộ này và Bộ Tài chính nghiên cứu đề xuất gói tín dụng khoảng 110.000 tỷ đồng để cho các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân vay theo phương thức tái cấp vốn. Ưu tiên cho vay các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, nhà ở thương mại giá phù hợp, khả thi.