Cao tốc 31.000 tỷ: Chậm vốn đối ứng, phát sinh chi phí bị nhà thầu ngoại kiện

Dự án cao tốc Bến Lức – Long Thành được khởi công tháng 10/2014, trong quá trình thực hiện, từ đầu năm 2019 có một số thay đổi cơ chế chính sách, chuyển vốn vay về cho vay lại, chuyển sang cấp phát… dẫn đến dự án không được bố trí vốn, không được điều chỉnh dự án nên phải dừng thi công. 

Đến nay giá trị sản lượng thi công 11 gói thầu chính của dự án đạt hơn 11.000 tỷ đồng, tương đương hơn 80% giá trị xây lắp điều chỉnh của dự án.

Do thời gian dừng thi công kéo dài, một số nhà thầu tại dự án đã rút bớt thiết bị, nhân công khỏi công trường; một số nhà thầu cũng đã chấm dứt hợp đồng. 

Theo Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC), đến nay dự án chậm tái khởi động là do một số gói thầu đoạn phía Tây, sử dụng vốn vay JICA đã dừng thi công trong thời gian dài, không được bố trí vốn, một số nhà thầu không hợp tác, đã chấm dứt hợp đồng.

Đối với hai gói thầu J1 (cầu Bình Khánh), J3 (cầu Phước Khánh) sử dụng vốn vay JICA, đến nay VEC và nhà thầu J3 đã chấm dứt hợp đồng. VEC đang làm việc với JICA về chủ trương đấu thầu lại để lựa chọn nhà thầu thi công mới. Còn nhà thầu J1 đã đồng ý tái khởi động thi công nhưng công tác thực hiện chậm.

Đối với vốn vay Hiệp định ADB cho đoạn phía Tây (gói thầu A1, A4), do việc sử dụng vốn vay ADB thời gian có hiệu lực chỉ đến ngày 31/12/2022, nên Bộ GTVT đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, trong đó kiến nghị điều chỉnh thời gian thực hiện dự án đến ngày 30/9/2025.

Chậm thu xếp vốn đối ứng

Về nguồn vốn đối ứng dự án, ông Đặng Hữu Vị, quyền Giám đốc Ban Quản lý dự án phía Nam (VEC) cho biết, hiện còn ý kiến chưa thống nhất từ phía Bộ Tài chính. Bộ này cho rằng, việc VEC tự bố trí nguồn vốn thu phí nhàn rỗi chưa đến kỳ trả nợ để bổ sung vốn đối ứng cho dự án là không phù hợp.

Theo Bộ Tài chính, nguồn thu phí do VEC quản lý thuộc sở hữu của Nhà nước, không phải là nguồn vốn chủ sở hữu của VEC. Do vậy, cần báo cáo Thủ tướng Chính phủ rõ bản chất của số tiền VEC dự kiến bố trí tham gia dự án để thực hiện đúng quy định pháp luật.

Trong khi cơ cấu nguồn vốn VEC tự thu xếp chưa được phê duyệt, hồ sơ mời thầu gói A1,A4, A8… không thể phát hành do không đảm bảo theo quy định của Luật đấu thầu.  

Việc chậm tổ chức lựa chọn nhà thầu sẽ kéo dài thời gian hoàn thành các gói thầu dự kiến sử dụng vốn VEC tự thu xếp.

Trước thực tế trên, VEC kiến nghị Bộ GTVT báo cáo Chính phủ sớm quyết định cơ chế vốn đối ứng cho dự án, cho phép VEC sử dụng nguồn thu phí nhàn rỗi chưa đến hạn trả nợ các khoản vay để bố trí số vốn đối ứng còn lại (758 tỷ đồng) trong dự án.

Được biết, tại cuộc họp về bố trí vốn đối ứng Dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành, hôm 16/2 vừa qua, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã giao VEC khẩn trương có văn bản cam kết về việc bố trí vốn đối ứng cho dự án theo đúng quy định và trách nhiệm trả nợ, gửi Bộ KH&ĐT. 

Trên cơ sở đó, Bộ KH&ĐT sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về việc bố trí vốn đối ứng cho dự án, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

 Nhà thầu ngoại khiếu kiện

 Ngoài vướng mắc về bố trí vốn, tại dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành, các nhà thầu gói A1, A4, A6, J1, J3 cũng đang khiếu nại về các chi phí phát sinh do dừng chờ, chấm dứt hợp đồng với số tiền phải bồi thường hàng trăm tỷ đồng.

 Đại diện VEC cho biết, đây là các chi phí phát sinh chưa lường trước được trong quá trình thực hiện dự án vì một số nguyên nhân khác nhau, trong đó có yếu tố phát sinh do thay đổi chính sách, thủ tục pháp lý để tiếp tục bố trí vốn cho dự án. 

Các chi phí phát sinh đang được VEC, các nhà thầu, tư vấn giám sát đánh giá, rà soát trên cơ sở chi phí thực tế, quy định của hợp đồng và thực hiện theo phán quyết của cấp có thẩm quyền (Trọng tài/Tòa án…) đối với trường hợp khiếu nại. 

Theo VEC, hiện nay các nhà thầu cung cấp bằng chứng, hồ sơ chưa đầy đủ cơ sở pháp lý nên chưa có kết quả cuối cùng đối với việc rà soát chi phí khiếu kiện nêu trên, giá trị chi phí còn nhiều tranh cãi và khác biệt lớn trên quan điểm mỗi bên. 

Trong khi nhà thầu đưa ra số tiền bồi thường lớn hàng nghìn tỷ đồng, nhưng VEC cho rằng chi phí chỉ dừng lại ở con số hàng trăm tỷ.

Các chi phí nêu trên đã được VEC cập nhật vào tổng mức đầu tư dự án để trình phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư.