Đàn cá ‘trời ban’ trên sông Tiền được người dân Đồng Tháp chăm sóc như thú cưng

Sáng cuối tháng 11, ông Trương Minh Hải, Tổ trưởng Tổ Cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản Hồng Ngự mang thùng thức ăn xuống bờ sông Tiền, đoạn bờ kè An Thạnh (phường Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp), rồi cầm cây tre gõ nhẹ. Nghe âm thanh, đàn cá tra nổi lên, túm tụm quẫy đuôi dưới sông, chờ đợi bữa ăn.

Ông Hải bốc từng nắm thức ăn rắc xuống sông. Một đám cá ùa lên, há miệng tranh nhau đớp, bọt nước văng tung tóe. Người đàn ông hơn 70 tuổi ngồi xuống sàn, cầm một nắm thức ăn đặt sát mặt nước. Vài con cá ngoi lên đớp thức ăn từ tay ông. Ông vuốt lưng những con cá tra như thú cưng của mình.

Ông Hải kể, khu vực bờ kè An Thạnh dài gần 2km từ lâu là nơi người dân sinh hoạt, neo đậu ghe. Gần 2 năm trước, người dân bất ngờ phát hiện đàn cá tự nhiên xuất hiện, lượn quanh những bụi lục bình sát mép kè rồi ngoi lên “xin ăn”. 

Lúc đầu chỉ có vài con cá tra, cá mè… Khi được cho ăn, chúng “rủ” nhau kéo về ngày một đông. Từ vài chục con, đàn cá tăng lên vài trăm, rồi lên đến hàng nghìn, với nhiều loại như cá tra, cá mè vinh, cá chép, cá rô… Trong đó đông nhất là cá tra, với trọng lượng mỗi con từ 2-10kg.

"Ban đầu chỉ khoảng vài chục con cá kéo đến đoạn bờ kè trước cổng đình thần An Bình 'xin ăn'. Được cho ăn, đàn cá rủ nhau về đây và được bảo tồn cho đến nay.

Lúc mới kéo về, chúng ẩn dưới đám lục bình, nghe tiếng người là quẫy nước. Thấy lạ, người dân mang thức ăn ra cho chúng ăn, hôm sau cá lại kéo về đông hơn. Chắc chúng cảm nhận được nơi này an toàn”, ông Trương Minh Hải nhớ lại và cho biết. Từ đó mọi người đóng cừ tre, cừ tràm, chất lục bình làm nơi trú ngụ cho cá sinh sống. 

Vì được chăm sóc hằng ngày, đàn cá tỏ ra dạn dĩ. Nhiều người dùng tay chạm hoặc vuốt nhẹ vào thân mà cá không hề sợ hãi. "Nhà" của đàn cá là vùng nước rộng khoảng 2.000m2, được quây bằng các thanh tre, gỗ, bên trên được che mát bởi lục bình, dưới nước không rào lưới để cá tự do ra vào. 

Đặc biệt, trong đàn cá tra có nhiều con xuất hiện một chấm trắng tròn giữa đầu. "Nhìn chúng như được 'đóng dấu' vậy. Vì khu vực bảo tồn nằm trước đình, có người còn nói vui rằng cá được các vị thần 'điểm danh'", ông Hải cười nói. 

Nhận thấy hiện tượng này đặc biệt, tháng 7/2024, phường Hồng Ngự thành lập Tổ Cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản với hơn 70 thành viên, trong đó có 9 người thường trực. Đa số thành viên là đại diện các đoàn thể địa phương như Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên, cùng người dân tham gia bảo vệ.

Tổ có người trực mỗi ngày để cho cá ăn, hướng dẫn, giới thiệu khi có khách đến tham quan. Các tổ viên cũng tuyên truyền vận động người dân không đánh bắt đàn cá này, tổ chức thả thêm cá để tái tạo nguồn lợi thủy sản.

Đồng thời, các tổ viên cũng phối hợp với lực lượng chức năng tuần tra trên sông Tiền nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn những người đánh bắt thủy sản trái phép trong khu vực bảo vệ đàn cá tự nhiên.

Để bảo vệ đàn cá, ngoài sự giám sát của người dân, tổ còn gắn đèn, camera và nhân sự trực đêm trông chừng. Nhờ vậy, đàn cá ở bờ kè An Thạnh trở thành một trong những mô hình cộng đồng bảo vệ thủy sản hiếm hoi do chính người dân làm chủ.

Mỗi ngày, tổ cho đàn cá ăn khoảng 2 bao thức ăn công nghiệp. Ngoài ra, người dân còn mang thêm rau củ, trái cây hư hoặc thức ăn thừa từ các quán ăn đến cho đàn cá ăn. 

Lãnh đạo UBND phường Hồng Ngự cho biết, đàn cá tự nhiên này không chỉ mang giá trị sinh thái mà còn trở thành điểm nhấn du lịch độc đáo.

Địa phương đã tuyên truyền mạnh mẽ để người dân chung tay bảo vệ đàn cá, đồng thời nghiên cứu đưa mô hình vào sản phẩm du lịch trải nghiệm, khuyến khích du khách đến xem và cho cá ăn.