Đánh thuế thu nhập từ mua bán vàng: Cần phân biệt tích trữ và đầu cơ

Phân biệt giữa tích trữ và đầu cơ để đánh thuế

Chính phủ yêu cầu Luật Thuế thu nhập cá nhân phải quy định rõ: thu nhập từ giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế. Quy định này nhằm tăng tính minh bạch và hạn chế đầu cơ vàng. Bộ Tài chính được giao phối hợp với Ngân hàng Nhà nước thống nhất nội dung này trong dự thảo luật.

Chia sẻ với PV VietNamNet, chuyên gia kinh tế Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng (Trường Đại học Nguyễn Trãi) cho rằng vàng từ lâu không chỉ là tài sản tài chính mà còn gắn liền với thói quen tích lũy và tâm lý dự phòng của nhiều gia đình. Do đó, cách thiết kế chính sách thuế cần đủ tinh tế để phân biệt rõ giữa hành vi tích trữ chính đáng và hoạt động đầu cơ mang tính kinh doanh.

Ông Huy đề xuất, thuế thu nhập cá nhân chỉ nên áp dụng trên phần lợi nhuận thực tế, tức chênh lệch giữa giá bán và giá mua chứng minh được, thay vì toàn bộ giá trị giao dịch. Đây là điểm mấu chốt giúp tránh tác động tiêu cực tới người dân chỉ bán vàng khi có nhu cầu thiết yếu.

Bên cạnh đó, cần thiết lập ngưỡng miễn thuế hợp lý, chẳng hạn miễn thuế nếu lợi nhuận trong năm dưới một mức xác định, hoặc nếu khối lượng giao dịch nhỏ. Cách làm này vừa đảm bảo công bằng, vừa giúp cơ quan quản lý tập trung nguồn lực vào những trường hợp có quy mô lớn, thay vì xử lý hàng triệu giao dịch nhỏ lẻ.

Một lo ngại phổ biến là trường hợp người tích góp cả đời, đến khi cần bán lại bị đánh thuế. Theo ông Huy, đây là băn khoăn chính đáng và cần được giải quyết bằng cơ chế nhân văn. 

“Giải pháp có thể là miễn hoặc giảm thuế cho các giao dịch được chứng minh có thời gian nắm giữ dài hạn, ví dụ từ hai năm trở lên. Như vậy, người dân coi vàng như của để dành sẽ không bị ảnh hưởng, trong khi các hoạt động mua đi bán lại trong thời gian ngắn mới thuộc diện chịu thuế”, ông Huy nói.

Để thực sự hạn chế đầu cơ, theo vị chuyên gia, chính sách thuế cần mang tính định hướng, khuyến khích nắm giữ ổn định, nhưng gia tăng chi phí đối với giao dịch lướt sóng. Có thể áp dụng mức thuế suất cao hơn với các giao dịch quy mô lớn, lặp lại nhiều lần, thể hiện tính chất kinh doanh.

Đồng thời, cần song hành với những giải pháp căn cơ hơn như phát triển các sản phẩm tài chính thay thế an toàn và minh bạch như chứng chỉ vàng, tài khoản vàng điện tử, quỹ ETF vàng; nâng sức hấp dẫn của kênh tiền gửi và trái phiếu, cổ phiếu; công khai thông tin giá để giảm chênh lệch; quản lý chặt hoạt động kinh doanh vàng. 

“Khi hệ thống tài chính vận hành hiệu quả và minh bạch, nhu cầu 'ôm vàng' như kênh đầu cơ tự nhiên sẽ giảm”, ông Huy nhấn mạnh.

Đề xuất chỉ áp thuế khi bán từ 1 lượng vàng trở lên

TS Nguyễn Ngọc Tú, Giảng viên Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, đánh giá việc Chính phủ yêu cầu Luật Thuế thu nhập cá nhân cần quy định rõ thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế là hoàn toàn phù hợp, đúng thời điểm và cần thiết để ổn định thị trường vàng.

Theo ông Tú, các đạo luật gốc đều quy định rõ, bất cứ tổ chức, cá nhân nào kinh doanh, mua bán hàng hóa và có thu nhập đều phải nộp thuế. Do vậy, cần làm rõ vàng sẽ áp dụng mức thuế suất bao nhiêu, cách thu, cơ quan thu và hình thức nộp (khấu trừ tại nguồn hay tự kê khai)?

Vị chuyên gia đề xuất, bất động sản hiện đang áp dụng mức thuế 2% trên giá bán thì đối với vàng, có thể áp dụng mức 1-2% trên giá bán. Hình thức thu thuế nên khấu trừ tại nguồn, giao cho các doanh nghiệp kinh doanh vàng khấu trừ luôn.

Ông phân tích, việc đánh thuế thu nhập từ mua bán vàng sẽ giảm bớt động lực đầu cơ, "lướt sóng" của nhà đầu tư. Người mua vàng sẽ chịu cả phần chênh lệch giữa giá mua - bán và khoản thuế thu nhập. Ví dụ, hôm nay mua vàng với giá 131 triệu đồng/lượng, nhưng ngày mai bán ra chỉ 128 triệu đồng/lượng, lỗ 3 triệu đồng. Nếu cộng thêm khoảng 2 triệu đồng tiền thuế, người bán lỗ tổng cộng khoảng 5 triệu đồng/lượng.

"Điều này sẽ khiến hành vi đầu tư thay đổi, nhà đầu tư sẽ chuyển sang kênh đầu tư kinh doanh khác. Khi đó, đồng tiền sẽ luân chuyển vào sản xuất - kinh doanh, thay vì găm giữ vàng; lượng người mua giảm, giá vàng cũng sẽ hạ”, ông cho hay.

Tuy nhiên, ông cho rằng cần thiết lập ngưỡng tính thuế. Cụ thể, đề xuất chỉ khi bán từ 1 lượng vàng trở lên mới phải nộp thuế. Trường hợp người dân bán vàng tích lũy với số lượng nhỏ, chỉ 1-2 chỉ, dưới ngưỡng thì không tính thuế.

Việc áp thuế cũng nên triển khai ngay trong năm nay, thay vì chờ tới khi Luật Thuế thu nhập cá nhân được sửa đổi, nhằm góp phần ổn định thị trường vàng và tránh gây áp lực lên tỷ giá vào cuối năm.