Mâm cúng Rằm tháng 8 năm 2025 chuẩn theo Nghi lễ thờ cúng cổ truyền

Rằm tháng 8 là một trong những dịp lễ quan trọng của người Việt. Tuy không lớn như Rằm tháng Giêng, Rằm tháng 7 nhưng theo phong tục Việt Nam, đây vẫn là dịp mang nhiều ý nghĩa.

Theo sách Nghi lễ thờ cúng cổ truyền Việt Nam của tác giả Nguyễn Quốc Thái, cúng Rằm tháng 8 là phong tục rất lâu đời của người Việt. Các gia đình thường cúng trời, cúng đất cầu xin một năm mùa màng bội thu, thuận buồm xuôi gió.

Mâm cúng Trung thu nên đặt ở ngoài trời, nơi đây có thể đón được linh khí thịnh vượng của đất, trời.

Thông thường, mâm cúng tết Trung thu không cần quá cầu kỳ như mâm cúng Rằm tháng 7 hay Rằm tháng Giêng, nhưng vẫn phải chuẩn bị đầy đủ, tươm tất thể hiện lòng thành kính dâng lên tổ tiên.

Tùy theo nhu cầu, mỗi nhà có thể chọn cúng chay hoặc mặn.

Đối với mâm cúng mặn, gia đình có thể chuẩn bị như sau: gà, xôi, các món ăn truyền thống hoặc theo khẩu vị gia đình… Ngoài ra, mâm cúng cũng cần có những loại trái cây mang ý nghĩa tượng trưng như: Nải chuối chín, quả bưởi (mang ý nghĩa cầu mong những điềm lành), quả hồng (mang ý nghĩa của sự no đủ), quả na (mang ý nghĩa sinh sôi), quả lựu (tượng trưng cho sự may mắn).

Theo sách "Việt Nam phong tục" của tác giả Phan Kế Bính, vào Rằm tháng 8, người Việt thường làm cỗ cúng gia tiên vào ban ngày, còn tối đến bày cỗ thưởng nguyệt (cỗ trông trăng).

Trong đó, mâm cúng Rằm tháng 8 thường có bánh mặt trăng và dùng nhiều thứ bánh trái, hoa quả khác, nhuộm các màu sắc sặc sỡ xanh, đỏ, vàng trắng.

Ngày nay, tùy theo phong tục của từng địa phương hoặc lối sống, điều kiện của từng gia đình mà mâm cúng Rằm tháng 8 được thay đổi sao cho phù hợp.

Tuy nhiên nhìn chung, mâm cúng dịp này thường không thể thiếu các lễ vật như: Bánh nướng, bánh dẻo, các loại hoa quả, hương hoa và đèn nến...

Bánh nướng và bánh dẻo với hình vuông - tròn, tượng trưng cho trời đất là 2 món quan trọng nhất trong mâm cỗ.

Trước đây, 2 loại bánh này chỉ có nhân thập cẩm truyền thống, hình vuông to, hoa văn họa tiết đơn giản. Nhưng ngày nay, bánh nướng, bánh dẻo được biến tấu sáng tạo hơn với nhiều hình thù và hương vị độc đáo.

Nhiều gia đình còn chuẩn bị thêm trà sen, trà hoa nhài và trà mạn để cúng cùng bánh, kết hợp trang trí thêm bình hoa tươi và các loại đèn Trung thu đặc trưng.

Ngoài mâm cúng dâng lên tổ tiên, vào Rằm tháng 8, nhiều gia đình Việt còn làm cả mâm cỗ trông trăng, sau đó cùng con cháu trong nhà quây quần phá cỗ.

Thông thường, mâm cỗ trông trăng không cần bày lên bàn thờ mà chỉ cần đặt lên một chiếc bàn rộng, có thể để trong nhà hoặc ngoài sân.

Tùy văn hóa từng vùng miền và sở thích từng nhà mà mâm cỗ cũng được bày biện với nhiều loại hoa quả, bánh trái khác nhau. Tuy nhiên, không thể thiếu các loại đèn đặc trưng, trang trí bắt mắt như đèn ông sao, đèn cù, đèn con thỏ. 

Trong mỗi chiếc đèn thường được gắn nến để thắp sáng, tạo ánh sáng lung linh nhiều màu sắc, góp phần làm không khí tết Trung thu thêm rực rỡ, huyên náo.

Ở miền Bắc, ngoài các món truyền thống như bánh nướng, bánh dẻo, mâm cỗ tết Trung thu còn có các thức quà của mùa thu Bắc Bộ như: Các món ăn từ cốm (xôi cốm, cốm dẻo, bánh cốm), quả hồng, quả na…

Ở miền Trung, mâm cỗ được trang trí đơn giản hơn nhưng không kém phần tinh tế với những món ăn độc đáo như bánh in, bánh đậu xanh. Mâm ngũ quả tết Trung thu ở đây thường xuất hiện những loại trái cây đặc trưng của vùng như thanh long, mãng cầu, bưởi Phúc Trạch…

Còn người dân miền Nam thường hay có câu "Cầu sung vừa đủ sài" với 5 loại trên mâm ngũ quả như mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài. Đặc biệt, mâm ngũ quả có thể bài trí 3 trái dứa hoặc 3 trái dừa làm chân đế, tượng trưng cho sự vững vàng và mong muốn gia đình đông vui, con cháu đề huề. 

Khi bày biện mâm cỗ cúng Rằm tháng 8, mọi người cần chú ý sắp xếp hoa quả, bánh trái, đồ trang trí sao cho đẹp mắt, hài hòa.

Bánh Trung thu và trái cây nên được đặt ở vị trí trung tâm. Các loại đồ chơi, đèn ông sao nên được sắp xếp xung quanh tạo điểm nhấn để mâm cúng trọn vẹn và tinh tế.

Trong mâm cúng Rằm tháng 8 cũng cần có những loại trái cây mang ý nghĩa may mắn tốt đẹp như chuối, bưởi, lựu, hồng, na… Ngoài ra, người ta còn chú ý bày biện cả quả xanh và quả chín, mang ý nghĩa âm dương hòa hợp.