Tết Hàn thực 2025 là ngày nào dương lịch?

Tết Hàn thực hay còn gọi là tết Bánh trôi, bánh chay là một ngày lễ truyền thống của người dân Việt Nam. Tết Hàn thực diễn ra vào mùng 3/3 âm lịch. Năm nay, tết Hàn thực rơi vào thứ Hai, ngày 31/3 dương lịch. 

"Hàn" là lạnh, "thực" là ăn. Theo đó, tết Hàn thực là ngày lễ ăn đồ lạnh. Phong tục cổ truyền này có nguồn gốc từ Trung Quốc theo một câu chuyện được truyền tụng nhiều đời.

Chuyện kể rằng, vào thời Xuân Thu (770 - 221), vua Tấn Văn Công nước Tấn phải bỏ nước lưu vong, sống cảnh nay trú nước Tề, mai ở nước Sở.

Lúc đấy có một hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi theo phò vua. Một hôm, trên đường lánh nạn, lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi lén cắt một miếng thịt ở đùi của mình để nấu, dâng vua. Vua ăn xong, hỏi ra mới biết, đem lòng cảm kích vô cùng.

Giới Tử Thôi phò vua Tấn Văn Công suốt 19 năm, cùng nhau nếm mật nằm gai, khổ luyện thành tài. Về sau, Tấn Văn Công giành lại được ngôi vương, trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi.

Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, nghĩ mình phò vua là chuyện nên làm. Ông cho rằng những việc đó đâu có gì đáng nói. Ông về nhà đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm Tử Thôi. Nhưng Tử Thôi nhất quyết không quay về lĩnh thưởng.

Tấn Văn Công ra lệnh đốt rừng nhằm thúc ép Tử Thôi quay về. Không ngờ Tử Thôi quyết chí, hai mẹ con cùng chịu chết cháy trong rừng. Hôm ấy là ngày 3/3 âm lịch. Nhà vua hối hận cho lập miếu thờ. Hằng năm, cứ đến ngày 3/3 âm lịch, dân bị cấm dùng lửa nấu ăn, ngay cả việc làm cỗ cúng cũng phải làm từ hôm trước. Từ đó, ngày này được coi là tết Hàn thực.

Tuy có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng tết Hàn thực của người Việt vẫn mang những sắc thái riêng. Vào mùng 3/3 âm lịch hằng năm, người dân đều ăn đồ nấu chín để nguội với tấm lòng thành kính nhất nhằm tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của cha mẹ, tổ tiên, những người đã khuất.

Vào ngày này, người Việt thường chuẩn bị bánh trôi, bánh chay với ý nghĩa tượng trưng là thức ăn nguội - hàn thực và dâng cúng tổ tiên. 

Nhiều người nghĩ rằng tết Hàn thực và tết Thanh minh là một nhưng thực chất, đây là hai dịp lễ khác nhau. Cả tết Thanh minh và tết Hàn thực đều có nguồn gốc từ văn hóa Trung Hoa cổ đại.

Tiết Thanh minh thường kéo dài trong nhiều ngày. Năm nay, tiết Thanh minh bắt đầu từ 4-19/4 dương lịch. Tết Thanh minh là ngày đầu tiên của tiết Thanh minh. Vào ngày này, con cháu thường đi thăm viếng, tảo mộ và chăm sóc mộ phần của ông bà, tổ tiên để tỏ lòng thành kính.

Trong khi đó, tết Hàn thực chỉ có một ngày cố định là 3/3 âm lịch. Vào ngày tết Hàn thực, con cháu thường dâng cúng bánh trôi, bánh chay.