Thí điểm cửa khẩu số: Lắp ghép thủ công, doanh nghiệp còn chạy đi chạy lại

Thứ hai, 31/10/2022 06:00

Nền tảng cửa khẩu số Lạng Sơn là hệ thống độc lập không kết nối, tích hợp với hệ thống hải quan. Nền tảng Cửa khẩu số chỉ nhận một số dữ liệu từ hệ thống hải quan như số ký hiệu của tờ khai hải quan điện tử, loại hình xuất nhập khẩu, trọng lượng, trị giá... để phục vụ cho mục đích đảm bảo thu phí hạ tầng và phí sang tải của tỉnh Lạng Sơn.

Việc chia sẻ dữ liệu cho Nền tảng cửa khẩu số do Tổng cục Hải quan quản trị và không được phân cấp cho hải quan địa phương.

Hiện nay, hai Chi cục Hải quan Tân Thanh và Hữu Nghị thực hiện nhiệm vụ được giao trên nền tảng cửa khẩu số được ban hành theo quyết định hồi tháng 6 của Ủy ban Nhân dân tỉnh Lạng Sơn.

Trong báo cáo vừa gửi UBND tỉnh Lạng Sơn, Cục Hải quan Lạng Sơn cho biết: Nền tảng cửa khẩu số đã phần nào phát huy tác dụng tích cực trong công tác quản lý của các lực lượng chức năng trên địa bàn, đảm bảo tính công khai, minh bạch góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua biên giới.

Tuy nhiên, thực tiễn quá trình vận hành, phát sinh nhiều vướng mắc. Một là, khâu đánh giá thực trạng tại cửa khẩu chưa được thực hiện chi tiết cụ thể và bài bản từ đó để xây dựng nền tảng cửa khẩu số đáp ứng được yêu cầu.

Hai là, các bài toán có trên nền tảng cửa khẩu số được lắp ghép thủ công từ những ý kiến của những người tham gia xây dựng, dẫn đến chồng chéo trong một số khâu, nhất là chưa thể hiện rõ được chức trách, nhiệm vụ của từng lực lượng.

Ba là, khi triển khai thí điểm, cùng lúc phương thức giao nhận hàng hóa thay đổi, một số yêu cầu nhiệm vụ (ví dụ như thu phí sang tải đối với xe Trung Quốc) chưa theo kịp với diễn biến tình hình nên dẫn đến sự bất cập rất lớn trong thực hiện thu phí sang tải, gây ách tắc phương tiện Trung Quốc trên đường kéo hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc...

Bên cạnh đó, các lỗi kỹ thuật thường xuyên xảy ra trong giai đoạn thí điểm, dẫn đến ách tắc chậm trễ trong thông quan hàng hóa và việc những người đi làm thủ tục xuất nhập khẩu phải chạy đi chạy lại nhiều nơi để hoàn thiện...

Theo nhận định của cơ quan hải quan, nền tảng cửa khẩu số phải đồng bộ với trang thiết bị thông minh và hạ tầng kỹ thuật cũng như trình độ hiểu biết của những người tham gia sử dụng. Trên thực tế, trang thiết bị và hạ tầng chưa đồng bộ, người sử dụng nền tảng cửa khẩu số kể cả cán bộ công chức và người dân chưa được phổ biến rộng rãi.

Ngoài ra, đối tượng chịu tác động lớn nhất trong quá trình thực hiện cửa khẩu số đó là tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động xuất nhập khẩu tại Hữu nghị và Tân Thanh dường như chưa được lấy ý kiến và đánh giá tác động cụ thể do đó, trong giai đoạn đầu thực hiện thí điểm gặp phải sự phản ứng tiêu cực của những đối tượng này.

Cần kết nối, trao đổi dữ liệu

Vì thế, Hải quan Lạng Sơn kiến nghị rà soát pháp lý tổng thể toàn bộ các chức năng trên nền tảng của khẩu số, loại bỏ những chức năng, thủ tục hành chính, các bước không được quy định bởi các văn bản quy pháp pháp luật trong từng lĩnh vực chuyên ngành. Theo đó, cần xây dựng danh mục các chức năng, chức năng đó được quy định tại văn bản quy phạm pháp luật nào và cơ quan nào là người chịu trách nhiệm; mỗi một thủ tục chỉ có một đơn vị cụ thể chịu trách nhiệm và cá thể hóa trách nhiệm cá nhân đối với từng thao tác trên nền tảng cửa khẩu số.

Ngoài ra, theo Hải quan Lạng Sơn, cần đảm bảo nền tảng cửa khẩu số chỉ một lần được tổ chức, cá nhân khai báo và thông tin sử dụng cho nhiều mục đích của các cơ quan khác nhau và căn cứ theo chức trách nhiệm vụ mà phân quyền tiếp cận thông tin do doanh nghiệp khai báo.

Bên cạnh đó, nền tảng cửa khẩu số cần được quản trị và kiểm soát hệ thống tài khoản từ khâu đăng ký, đến sử dụng và khai thác thông tin dữ liệu,... và qua đó cá thể hóa trách nhiệm cá nhân của mỗi người dùng, khai thác sử dụng dữ liệu, ngăn chặn việc lợi dụng cửa khẩu số để thực hiện các hành vi vi phạm các quy định của pháp luật.

Để nền tảng cửa khẩu số được nâng cấp, gắn với hình ảnh chuyển đối số của Lạng Sơn, Cục Hải quan Lạng Sơn đề nghị UBND tỉnh kiến nghị các Bộ, ngành xem xét việc kết nối, trao đổi dữ liệu với Nền tảng cửa khẩu số của tỉnh Lạng Sơn, đặc biệt là Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) trong việc trao đổi dữ liệu giữa Nền tảng của khẩu số của tỉnh Lạng Sơn với Hệ thống thông quan tự động của ngành Hải quan giúp cho việc quản lý, vận hành hệ thống có hiệu quả hơn.

Về lâu dài, đề nghị Bộ Tài chính xem xét khả năng tích hợp Nền tảng cửa khẩu số của tỉnh Lạng Sơn như là một chức năng trên Cổng thông tin một cửa quốc gia (VietNam National Single Window) để tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá qua địa bàn tỉnh.

Lạng Sơn ra quy định mới về sử dụng nền tảng cửa khẩu sốĐể phù hợp hơn với tình hình thực tế cũng như tạo thuận tiện cho các doanh nghiệp, tỉnh Lạng Sơn đã tách riêng quy trình nhập khẩu và quy trình xuất khẩu trong quá trình sử dụng nền tảng cửa khẩu số.