Tội phạm dưới 18 tuổi không còn bồng bột, mà ngày càng tinh vi, nguy hiểm

Ngày 30/11, tại Hà Nội, Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học Hoàn thiện chính sách, pháp luật, công tác xã hội trong lĩnh vực tư pháp.

Phát biểu đề dẫn, Tiến sĩ Trần Doãn Tiến, Tổng Biên tập Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam cho hay: Tình trạng gia tăng các tiêu cực xã hội, bạo lực, bạo hành, trẻ em bị xâm hại, bỏ nhà đi lang thang, tệ nạn xã hội, tội phạm đang trở thành những vấn đề xã hội nhức nhối, thậm chí có không ít những vụ án nhẫn tâm gây chấn động xã hội trong thời gian qua…

Tuy nhiên, khuôn khổ pháp lý phát triển nghề công tác xã hội chưa được quy định rõ ràng, hoàn chỉnh; nhiều văn bản pháp luật quy định về công tác xã hội có giá trị pháp lý tương đối thấp. Đáng lưu ý, hiện đội ngũ người làm công tác xã hội và cung cấp các dịch vụ trong lĩnh vực tư pháp còn hạn chế cả về số lượng và chất lượng. 

Đánh giá thực trạng và chia sẻ kinh nghiệm về công tác xã hội trong lĩnh vực truy tố, đặc biệt là các vụ án liên quan đến hôn nhân, gia đình, trẻ em, người dưới 18 tuổi, ông Đỗ Văn Thắng (Phó Vụ trưởng Vụ 2, VKND Tối cao) cho hay:

Gần đây, tình hình tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện có chiều hướng gia tăng về số lượng và mức độ phạm tội, với thủ đoạn phạm tội không còn đơn giản do bồng bột, thiếu hiểu biết mà đã có sự tính toán, chuẩn bị kỹ càng và khá tinh vi, thậm chí đã hình thành các băng nhóm tội phạm có tính nguy hiểm cao. 

Việc gia tăng các vụ án có bị can, bị cáo là người dưới 18 tuổi không chỉ về số lượng mà tuổi phạm tội của các bị can, bị cáo cũng trẻ hóa, có nhiều vụ án có người dưới 18 tuổi phạm tội đặc biệt nghiêm trọng xảy ra gây hoang mang dư luận.

Tình trạng người dưới 18 tuổi phạm tội gia tăng và có diễn biến phức tạp do nhiều nguyên nhân, trong đó đáng kể nhất là sự ảnh hưởng của mặt trái nền kinh tế thị trường, một bộ phận lớp trẻ hiện nay chỉ thích ăn chơi, hưởng thụ, lệch chuẩn đạo đức, lối sống. 

Bên cạnh đó, sự tan vỡ gia đình cũng là nguyên nhân dẫn đến các em bị khủng hoảng tâm lý, ít được quan tâm, dạy bảo dẫn đến sa ngã, phạm tội.

Chỉ ra nguyên nhân dẫn đến người dưới 18 tuổi nghiện ma tuý, ông Đỗ Văn Thắng cho rằng, các loại ma túy tổng hợp ngày càng đa dạng về chủng loại, giá thành rẻ, dễ cất giấu, dễ sử dụng, vì thế chúng len lỏi vào học đường dưới những cái tên mỹ miều, gây tò mò. 

Hỗ trợ tư pháp cho người dưới 18 tuổi

Theo ông Đỗ Văn Thắng, hiện chưa có một kế hoạch chiến lược về cơ chế điều phối, phối hợp liên ngành hiệu quả trong việc xây dựng cơ chế hỗ trợ tư pháp cho người dưới 18 tuổi. 

Do vậy, việc sửa đổi, bổ sung văn bản pháp luật liên quan đến người dưới 18 tuổi vi phạm pháp luật trong thời gian qua mặc dù thể hiện xu hướng cải cách mạnh mẽ, nhưng còn thiếu một tầm nhìn tổng thể, mang tính chiến lược nhằm bảo đảm sự nhất quán và đồng bộ của hệ thống luật pháp, chính sách. 

Việc triển khai thi hành các quy định mới của pháp luật được tiến hành theo ngành dọc mà thiếu sự điều phối chung. Hệ thống luật pháp, chính sách về tư pháp người dưới 18 tuổi vẫn còn tản mạn và khiếm khuyết. 

Hiện vẫn chưa có một Luật tư pháp người dưới 18 tuổi toàn diện, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho một hệ thống tư pháp cho người dưới 18 tuổi riêng biệt và đặc thù. 

Đặc biệt, việc xử lý người dưới 18 tuổi vi phạm pháp luật được thực hiện theo hai hệ thống pháp luật hành chính và hình sự với sự độc lập nhất định, dẫn đến tình trạng không nhất quán trong chính sách xử lý. 

Theo Phó Vụ trưởng Vụ 2, Bộ Công an, VKSND tối cao, TAND tối cao cần quan tâm tăng cường tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán các cấp về kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm để giải quyết các vụ án, nhất là các vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi.